Kinderopvang in je kerk

Herbestemming van religieus erfgoed, wat is dat juist?

Julie: “Erfgoed, dat is breder dan gewoon een gebouw. Het is alles wat er aan dat gebouw vasthangt, zoals objecten en tradities. Bij PARCUM hanteren we een integrale benadering. Afhankelijk van hoe we bijvoorbeeld parochiekerken nog gebruiken, bekijken we wat mogelijke toekomstopties zijn. Bij sommige kerken kiest men voor nevenbestemming, waarbij de kerk naast de eredienst dienst doet voor tentoonstellingen en concerten. Medegebruik is ook een optie. Dan wordt de kerk ter beschikking gesteld van andere christelijke gemeenschappen. Slechts een klein deel van de parochiekerken gaat voor herbestemming, waarbij het gebouw een volledig nieuwe invulling krijgt, in de geest van wat het ooit was. Herbestemming is dus maar een klein deel van de toekomstopties. Ook bij objecten en tradities kijken we, steeds in overleg met de lokale gemeenschap, hoe we ze een nieuwe toekomst kunnen geven.”

Wat zijn mogelijke herbestemmingen?

“Er zijn verschillende mogelijkheden, met zowel een sociale, culturele als zelfs ecologische dimensie. Er kan een bezoekerscentrum komen, een kinderopvang, bibliotheek, cultuurcentrum … Een ander voorbeeld zijn scholen die de kapel gebruiken voor educatieve doeleinden. Tijdens de pandemie stelden veel kerkbesturen hun kerkgebouw open om te testen. Dat is mooi, want dat valt samen met de oorspronkelijke functie van de kerk: dienstbaarheid naar de mensen toe. Dat is de geest van de plek die we proberen door te geven.”

Waarom is het belangrijk dat religieus erfgoed een nieuwe toekomst krijgt?

“Religieus erfgoed maakt deel uit van wie we zijn, vanwaar we komen, en het heeft verschillende betekenislagen. Voor sommige mensen is de betekenis van een kerk religieus of spiritueel, maar voor wie zich daar minder toe aangesproken voelt, is er ook het sociale, culturele en kunsthistorische aspect. Het is zinvol erfgoed, dat mensen doet nadenken. En vooral: het heeft een verbindende factor. Het verbindt mensen en brengt ze samen, los van religieuze aspecten die eraan verbonden zijn. Als er kerken open zijn, dan zijn er altijd mensen die naar binnen wandelen om een kaarsje te branden of om eventjes te verpozen in stilte, weg van de drukke en lawaaierige wereld waarin we leven. Dat maakt het maatschappelijk relevant.”

Is er veel religieus erfgoed dat wacht op een nieuwe toekomst?

“Dat is de uitdaging waar we nu in Vlaanderen voorstaan. We staan op een kantelpunt. Door verschillende maatschappelijke factoren is er een groot aanbod van religieus erfgoed waar over nagedacht moet worden. Dat komt door secularisering. Er zijn minder gelovigen, er zijn minder religieuzen en ook de vergrijzing onder gelovigen speelt een rol. Veel plekken kregen ondertussen wel al een nieuwe toekomst. Daarbij is het belangrijk om mensen te betrekken. Ze moeten kunnen nadenken over hun kerk, ook als ze geen deel uitmaken van de geloofsgemeenschap, want het is een sterke plek met betekenis. Wanneer je mensen niet genoeg betrekt, zien we dat de projecten minder succesvol zijn. In Brugge begrijpen ze dat goed: bij het pilootproject Tuin van Heden mag het grote publiek en de Bruggeling zelf meebeslissen wat er gebeurt met de Sint-Godelieveabdij. Dat komt de toekomst van de abdij zeker ten goede, en het is een goede manier om die abdij toeristisch te ontsluiten, op een mooie en respectvolle manier.”